Autor opisuje narodziny i rozwój ruchu harcerskiego w latach 1910-1939 w Łodzi i jej najbliższych okolicach. Wątkiem dominującym jest działalność wychowawcza organizacji. Jednak pamiętać należy, że dokonuje się ona w określonej rzeczywistości społecznej i jest reakcją na jej wyzwania. Autor dążył do ukazania specyfiki tego ruchu na tle ówczesnego życia społecznego i politycznego. W pracy znajdują się zarówno problemy udziału ruchu harcerskiego w najważniejszych wydarzeniach politycznych (szczególnie w walce o odzyskanie niepodległości), ale również w życiu społecznym.