zawartość: Grają: Otakar Brousek sen., Jaroslava Adamová, Vladimír Brabec, Jaromír Spal, Josef Patočka, Vladimír Krška, Vladimír Hlavatý, Marie Vášová, Jaromír Hanzlík, Růžena Merunková, Bořivoj Navrátil, Marta Kučírková, Svatopluk Skládal, Karel Houska i inni Reżyseria: František Štěpánek Nagranie radiowe z 1968 roku Dramaturgia i radiowa adaptacja / Dalibor Chalupa opis: Utopijne RUR (Rossum’s Universal Robots, Rossumowskie uniwersalne Roboty) jest trzecim w kolejności dramatem Karla Čapka; czasowo poprzedzały go komedie Miłość jako gra losu (Lásky hra osudná) i Złodziej (Loupežník). Równocześnie z nim brat pracował z nim także nad komedią Ze života hmyzu. Według własnych słów Karel Čapek właśnie podczas pisania Mravenců (Mrówki) wpadł na pomysł utopijnego dramatu i stworzył Roboty. RUR zostało dokończone w 1920 roku, kiedy to po raz pierwszy ukazało się drukiem. Premierę w Teatrze Narodowym miało 25 stycznia 1921 roku. Jeszcze wcześniej (2. i 3. stycznia 1921) zagrali je amatorzy z Jednoty divadelních ochotníků Klicpera w Hradcu Králové. Sukces tej gry Čapka był natychmiastowy i wyjątkowy, w bardzo krótkim czasie dramat został przetłumaczony i wystawiany na scenach zagranicznych (1921 - Akwizgran, 1922 - Warszawa, Belgrad, Nowy Jork, 1923 - Londyn, Wiedeń, Zurych, 1924 - Budapeszt, Kraków, Paryż, Tokio i inne). Trzydziestoletni autor natychmiast stał się powszechnie znanym dramatopisarzem. Ostrzegające wezwanie Čapka do ludzkości, wygłoszone krótko po zakończeniu I wojny światowej, spotkało się z silnym oddźwiękiem wszędzie, gdzie wystawiano RUR. Pomysł wytworzenia sztucznego człowieka - siły roboczej pojawił się w światowej literaturze science fiction już wcześniej (w naszym środowisku kulturowym znana jest legenda o praskim Golemie). Jednak Karel Čapek na radę brata jako pierwszy używa dla sztucznej istoty nazwy „Robot”, pochodzącej od słowa słowiańskiego pochodzenia „robota” - ciężka, przymusowa praca. Termin ten szybko stał się częścią języków światowych. Chociaż ta sztuka Čapka obecnie na scenach teatralnych bywa wystawiana tylko wyjątkowo, jej przesłanie w epoce postmodernizmu jest aż przerażająco aktualne, dlatego zasługuje na uwagę czytelnika i słuchacza. Kristina Váňová, dyrektorica Muzeum Karla Čapka w Strži