Szwedzki król Gustaw II Adolf, przedstawiciel dynastii Vasa, śmiały wodz i wyjątkowy polityk, już za swego życia zyskał przydomek Lew Północy. Zwłaszcza wśród protestantów panowała opinia o nim jako o dumnym, zdecydowanym, energicznym, inteligentnym i pobożnym władcy; zyskał uznanie, nieproporcjonalną sławę i niekiedy bezkrytyczną gloryfikację. Jego przeciwnicy ideowi i katoliccy krytycy bezlitośnie oskarżali go o niepohamowaną ambicję i samowolę; nie brakowało też pamfletów i satyrycznych ulotek, które zarzucały mu uzurpację i tyranię. Czy można tego najsłynniejszego i najważniejszego skandynawskiego monarchy jednoznacznie sklasyfikować i obiektywnie ocenić? Dla historyka wciąż jest trudne przyjąć wobec tej wyrazistej postaci bezstronny punkt widzenia i przełamać powszechnie przyjęte opinie oraz niektóre utrwalone sądy.
Gustaw II Adolf odziedziczył po ojcu Karolu IX od razu trzy wojny: z Danią, z państwem moskiewskim i z Rzecząpospolitą Obojga Narodów. Przez całą swoją karierę musiał niespokojnie wędrować od jednego europejskiego pola walki do następnego, rozwiązywać nagromadzone problemy władzy i polityki oraz powstrzymywać agresywne zachowania sąsiednich władców i ich imperialne ambicje. Wyciągnął jednak wnioski z wielu niepowodzeń i jako znakomity organizator wojskowy oraz strateg zreformował, taktycznie udoskonalił i skutecznie zmodernizował armię szwedzką, która szczególnie w czasie wojny trzydziestoletniej budziła znaczny respekt.