Dzieciństwo związane z ruchem pionýrów nadal należy do doświadczeń życiowych znacznej części współczesnego społeczeństwa czeskiego. Do tej pory brakowało nowoczesnego, historycznego opracowania dziejów Organizacji Pionýrów oraz różnych charakterystycznych obszarów powiązanych z ruchem pionýrów. Przedkładana publikacja zespołu autorskiego pod kierunkiem historyka Jiřího Knapíka (Uniwersytet Śląski w Opawie) poświęcona jest najstarszej z trzech organizacji pionýrskich działających u nas w latach 1948-1989, czyli Organizacji Pionýrów Czechosłowackiego Związku Młodzieży, w powiązaniu z długoterminowym badaniem dziejów dzieciństwa w okresie socjalizmu. Zaletą książki jest oparcie na podstawowych badaniach kluczowych zasobów archiwalnych, wykorzystanie szerokiego spektrum drukowanych źródeł, filmów dokumentalnych oraz twórczości artystycznej o tematyce pionýrskiej.

Publikacja precyzuje naszą wiedzę o samym powstaniu ruchu pionýrów w latach 1948-1950 w związku z likwidacją Junáka, równocześnie oferuje szczegółowy wgląd w próbę reformy ruchu w latach 60. oraz forsowanie jej konieczności w szeregach pracowników pionýrskich i kierownictwa partyjnego. Reforma dążyła do rozwiązania długotrwałych „egzystencjalnych” problemów PO ČSM: napięcia między masowością, misją wychowawczą, gwarantowaną przede wszystkim więzią ze szkołą, a wysiłkiem o atrakcyjność działalności pionýrskiej. Cały ten proces był w istocie poszukiwaniem własnej tożsamości ruchu pionýrów, a nie jedynie ukrytą czy przyznawaną próbą dorównania ruchowi skautowemu. Razem z fenomenem PO ČSM i jiskrami autorzy zajmują się ówczesnymi wyobrażeniami o socjalistycznym dziecięcym kolektywie, a na tym tle omawiają także niektóre kolektywy pionýrskie, które wykraczały poza ówczesne standardy.