Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, które Giorgio Vasari opublikował w 1550 roku, gdy miał niespełna czterdzieści lat, są najbardziej zajmującą i trwałą książką o sztukach pięknych, jaka kiedykolwiek powstała, a jednocześnie pierwszym wielkim dziełem krytyki artystycznej i historii sztuki. Vasari opowiada niewiarygodnie bogatą historię włoskiego renesansowego malarstwa, z którego wyrosły dalsze kierunki rozwoju dziedziny sztuk pięknych. Przedstawia portrety artystów włoskiego renesansu, poczynając od Cimabuego, działającego w XIII wieku, aż po ukoronowanie trzy wieki później Michała Anioła, który był ulubieńcem i przyjacielem Vasariego. Książka Vasariego przenika zarówno zachwycony podziw, jak i ostre krytyki. Autor ukazuje sztukę jako wspaniałą przygodę życiową, której bohaterowie - postaci pozytywne i negatywne - przeżywają najbardziej zdumiewające historie; zamiast zadowolić się nudnym przedstawieniem faktów, niekiedy dorzuca do dramatu elementy wymyślone. Uwielbienie dla wyrazistych indywidualności i autorytetów, które Vasarimu odbierało oryginalność jako malarzowi i rzeźbiarzowi, stało się jego atutem jako biografowi i przyczyniło się do tego, że Vasari w swojej twórczości literackiej stworzył nowoczesny obraz artysty poprzez opowieści balansujące na granicy między rzeczywistością a fikcją. Najważniejsze pozostaje z nami: autor tą książką założył historię sztuki jako odrębną naukę - Giorgio Vasari wynalazł historię sztuki.