Po długiej, niemal pięćdziesięcioletniej przerwie czytelnicy czescy ponownie otrzymują w ręce jedno z najważniejszych dzieł światowej historiografii, które, choć ujrzało światło dzienne niemal dwa i pół tysiąca lat temu, nie przestaje do dziś fascynować i inspirować zarówno specjalistów, jak i czytelników laików. Dzieje wojny peloponeskiej Tukidydesa, opisujące i analizujące jeden z najbardziej niszczycielskich i krwawych konfliktów starożytności - wojnę między Atenami a Spartą, a dokładniej między ateńskim Związkiem Morskim a peloponeskim Związkiem - stanowią przełom w rozwoju historiografii. Jeśli za „ojca historii” uznawany jest Herodot, to właśnie Tukidydes jako pierwszy zastosował realistyczne, racjonalno-analityczne podejście do materiału historycznego. W przeciwieństwie do Herodota, który wierzył, że w ludzkie dzieje ingerują bogowie i który swoje opowieści przeplatał mitami oraz podaniami z przeszłości, Tukidydes opisywał wydarzenia na podstawie własnych doświadczeń i wiarygodnych świadectw. Dążył do ustalenia, jak rzeczywiście się wydarzyły, i starał się odkrywać korzenie oraz przyczyny sporu, który relacjonował. Główne pytanie, na które szukał odpowiedzi, brzmiało: dlaczego doszło do tej okropnej wojny, jakie powody skłoniły rywalizujące greckie wspólnoty do wszczęcia konfliktu i dlaczego, pomimo cierpień wywołanych wojennym szałem, nie potrafiły go powstrzymać. Tukidydes, uważany za pioniera politycznego realizmu w teorii stosunków międzynarodowych, ujawnił i wyjaśnił dynamikę, która doprowadziła do wybuchu przemocy i która jako historyczna zasada objawia się za każdym razem, gdy istniejąca dominująca potęga czuje się zagrożona wzrostem potęgi wschodzącej i staje wobec widma utraty hegemonicznej pozycji, co prowadzi do wciągnięcia obu stron w konfrontację zbrojną. Rywalizujące strony wpadają w pułapkę, z której nie ma ucieczki, a która prowadzi do katastrofalnego konfliktu. Wielki grecki historyk już prawie dwa i pół tysiąca lat temu nazwał zjawisko, które nie traci na aktualności także dziś, gdy w „pułapce Tukidydesa” znajdują się Stany Zjednoczone i Chiny… Nowe wydanie wzbogacono o wnikliwe posłowie autorstwa Milana Znoja. „Wybór Trumpa na prezydenta Stanów Zjednoczonych i wzrost nacjonalistycznej oraz populistycznej prawicy w Europie zmienia porządek międzynarodowy: kończy się idealistyczna wiara w instytucje międzynarodowe, a na znaczeniu zyskuje realizm interesów państw. Widzimy to w obecnych relacjach Stanów Zjednoczonych z Rosją, w przebiegu wojny na Ukrainie i w niszczycielskiej dynamice konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Tukidydes może nas nauczyć o jasnych i słabych stronach triumfującego realizmu politycznego, ale także o podstępnych drogach, które stoją przed demokratycznymi przywódcami, gdy chcą realistycznie sprostać anarchii w stosunkach międzynarodowych.” Milan Znoj