Publikacja ta opisuje codzienność wojenną i powojenną Górnego Śląska w pamięci najstarszych mieszkańców tego regionu podczas II wojny światowej. Składa się ona z dwóch części. W pierwszej z nich – Wspomnienia o czasie trudnym i przemilczanym – przedstawiam obraz codzienności przedwojennej, wojennej oraz powojennej mieszkańców Górnego Śląska na terenie powiatu rybnickiego, części powiatu wodzisławskiego oraz raciborskiego. Jest to jak dotąd temat, którego zasoby źródłowe się nie wyczerpały, a nawet jest wprost przeciwnie. Cały czas badacze opisują coraz bardziej złożone procesy i zagadnienia, jakich świadkami była tutejsza społeczność autochtoniczna, z wykorzystaniem tzw. „historii mówionej”.

Prezentowane w tej części wspomnienia poruszają takie zagadnienia jak:\n• opis i ocena wydarzeń sprzed 1939 r.,\n• przebieg życia codziennego podczas II wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem lat 1939 oraz 1945,\n• kwestie narodowościowe i  miejsce ludności autochtonicznej w państwie,\n• stosunki międzysąsiedzkie,\n• szkolnictwo,\n• wojenne losy członków rodzin osób badanych,\n• osobiste doświadczenia związane z wojną,\n• próba oceny własnych doświadczeń z  perspektywy kilku dziesięcioleci. 

(fragment Wstępu)