Zaostrzenie sytuacji międzynarodowej na początku lat osiemdziesiątych XX wieku doprowadziło do nowej eskalacji zimnej wojny, która odbiła się na surowości represji reżimu komunistycznego wobec Karty 77 i undergroundu. Aparat przymusu uruchomił ogólnokrajową akcję "Satan", kulminującą w listopadzie 1981 r. uderzeniem na redakcję czasopisma Vokno; równolegle trwała akcja "Asanace", która zmusiła do wyjazdu za granicę szereg postaci opozycji krajowej. Według danych Służby Bezpieczeństwa aktywnych wówczas pozostało zaledwie około sześćdziesięciu dysydentów. Prześladowania, codzienne nękanie, fizyczne ataki, upokorzenia, a nawet tortury podczas przesłuchań postawiły pytanie o tymczasowe zawieszenie działalności Karty 77 i wzburzyły burzliwe dyskusje, gdy ze strony undergroundu padło zasadne pytanie, czy nadal prowadzić "niepolityczną" politykę, czy też nie nadszedł czas, by wyjść na ulice. Podczas gdy poprzednia dekada (1974-1980) oznaczała dla undergroundu jego szczytową, integracyjną fazę, okres pierwszej połowy lat 80. przyniósł jego dezintegrację. Stopniowo jednak tworzyły się lokalne ośrodki i rozwijała własna kultura, niezależna od oficjalnych struktur. Ponadto powstała nowa subkultura młodego pokolenia - ruch punkowy, szybko ostro prześladowany przez reżim komunistyczny. Ożywienie nastąpiło także w tzw. strefie szarej, i to dzięki dojściu do władzy Michaiła Gorbaczowa i jego nowemu kursowi politycznemu, który dążył niczym innym jak do ratowania gospodarczo upadającego Związku Radzieckiego. Pierestrojka i głasnost stały się dla Gustáva Husáka i jego następcy Miloša Jakeša uosobionym koszmarem, ponieważ podważały wszystko, na czym opierał się skostniały reżim normalizacyjny. Wkłady do tego, już piątego z kolei, tomu poświęconego undergroundowi powstały w oparciu o różne podejścia metodologiczne. Podczas gdy niektórzy autorzy prezentują tutaj standardowe studia naukowe, inni poszli drogą eseju lub wspomnienia. Oprócz tekstów redaktora Ladislava Kudrny w książce można przeczytać artykuły Františka Stárka Čuňasa, Martina Valenty, Jana Cholínskiego, Zdeňka R. Nešpora, Barbary Bothovej, Petry Veselé czy Petra Blümla.