Życiorysowe i zarazem etnologicznie interesujące wspomnienia słowackiej Romki, której los stanowi wzór społecznej emancypacji. Jej imię działało jak gwiazda nadziei, która wyprowadzi naród romski z błędnego koła nieporozumień między Romami a gadżami. Elena Lacková (* 22 marca 1921 w Veľký Šariš - 1 stycznia 2003 w Koszycach) napisała pierwszą romską sztukę, wystawiła ją ze swoimi krewnymi w szałasie cygańskiej osady; pisano o niej z podziwem w gazetach, podniosła romipen z błota ignorantckiej pogardy... Znowu zaczęłam jeździć do Ilony w 1976 roku... A Ilona opowiadała. Opowiadała rzeczy, o których nie mówiła, gdy jej mąż żył. Nic złego - tylko swobodne rozważanie i ocenianie własnego życia. To było fantastyczne i zaczęłam nagrywać. Nagrywałyśmy całe długie wieczory, tydzień, dziesięć dni, przez cały czas, kiedy u niej mieszkałam... Życiorysowe i jednocześnie etnologicznie niezwykle interesujące opowieści Ilony nagrywałam kilka razy w roku przez osiem lat. Na bieżąco przepisywałam je z magnetofonu i przybywały mi strony, a potem teczki romskich tekstów. Podczas przepisywania przeżywałam tran jak przy opowiadaniu Ilony. Jednocześnie coraz bardziej czułam, że będzie to wielka krzywda wobec Ilony, wobec Romów i wobec nieromów, jeśli jej świadectwa nie przekażę dalej. (Z przedmowy Mileny Hübschmannovej.) Mozaika życiowa z środowiska mniejszości romskiej. Opowieść z fantastycznymi elementami, ale także świadectwo kobiety, która przeżyła dwa totalitaryzmy i walczy o swoją tradycyjną wiarę.