Historia O (Histoire d’O, 1954) Pauline Réage jest bez wątpienia najbardziej legendarą powieścią sadomasochistyczną współczesności. Dla zwolenników tego kultu stanowi ozdobę erotycznej biblioteczki, dla niektórych kręgów feministycznych czy purystycznych zaś ucieleśnienie złego snu. Tym bardziej, że anonimowo napisała ją kobieta, której O jest najwyraźniej pewnym fantastycznym wizerunkiem. To także nowoczesna kobieta połowy wieku, paryska fotografka mody. Ma własne mieszkanie, lubi się wykwintnie ubierać, wakacje spędza na Lazurowym Wybrzeżu. A jednak już na początku książki pozwala się swemu kochankowi zawieźć przygotowanym samochodem - czy maszyną czasu - gdzieś do innego świata: wchodzi do domu w Roissy niczym do mrocznego, zaczarowanego zamku, by tam przejść miłosną torturę wyzwalającą ją od naleciałości dotychczasowego życia. Razem z innymi dziewczynami służy tu jako niewolnica, staje się wspólnie wykorzystywanym obiektem brutalnej i pomysłowej żądzy. Są tu bicze i łańcuchy, maski mężczyzn, trzaskające ognie w kominkach, stałe upokorzenia seksualne, znęcanie się, wyrafinowane sposoby okaleczania ciała i sceny lesbijskie. Nie brakuje niczego z repertuaru i scenografii „erotycznego teatru”, ale jest tu wiele więcej. O przechodzi przez szeregi trzynastej komnaty zapomnienia i schodzi do podziemia zamku, coraz głębiej pod prąd czasu, jakby wracała do łona ku nowemu narodzeniu. A potem jej kochanek wydaje ją nowemu panu, Sirowi Stephenowi. Później, w innym domu, tym razem w kryształowym pałacu Anne-Marie i jej służek, jej przemiana trwa dalej. Pusta wnęka w literze O jej imienia jest teraz wolna, gotowa na wyznaczony los. Albowiem rytuał tego wtajemniczenia jest tylko mylącą powłoką słów, przekonująco opisanym przebiegiem tej wyjątkowo niepokojącej książki. Jej treścią jest pożądana naprawa O, odwrócenie. Naprawdę mamy tu do czynienia z czymś w rodzaju czarnego ewangelium (jungowskiej) niesakralnej czwórki. To wszystko niesione jest głębokim, wzniosłym tonem, wartym aż sakralnych znaczeń opisywanych scen, jakkolwiek obsesyjne, wręcz opętane myślenie wszystkich postaci krąży wokół jednego. Tymczasem O w tej powieści o występku sama rozgrywa szereg erotycznych przygód, bo ona nie jest ofiarą, lecz adeptką nowej wiary i pomimo swego dobrowolnego niewolnictwa, uzależnionego od miłości, jest w nowy sposób wolna. I to właśnie miłość prowadzi ją ku zakończeniu, ku celowi jej przemiany, kiedy w końcu staje się obiektem erotycznym, który po prostu jest. I tak osiem otworów jej leżącego ciała obnaża przed nami prawdę nieskończoności ludzkiego pragnienia. Ale w roku 1969 pojawia się Powrót do Roissy: w jego wstępie autorka opisuje okoliczności powstania owego mrocznego obelisku, pomnika oplecionego wątkami sprzecznych interpretacji, aby je stanowczo i bezlitośnie przeciąć. Być może musiało to nastąpić właśnie rok po paryskim maju 1968, pośród zamętu rewolucji seksualnej, kiedy bezlitośnie podminowała swój czarny chram i ukazała przerażonej publiczności kolejną wersję końca tak niewinnie rozpoczętej historii, straszliwe rozdroże bez powrotu.