Powstanie styczniowe wyemancypowało polskie kobiety. Ziemianki z terenu Ziem Zabranych na różne sposoby wspierały zryw niepodległościowy: finansowo, jako pielęgniarki, kurierki, aprowizatorki. Zakładały tajne stowarzyszenia. Pod nieobecność mężczyzn w domu musiały przejąć zarządzanie majątkiem, a w dobie represji popowstaniowych to na kobiety spadał ciężar utrzymania rodziny, często także zadbania o uwięzionego męża lub innego krewnego, wyjednania łagodniejszego wyroku. Wiele ziemianek trafiło na zesłanie; rzeczywistość syberyjska zmuszała je do podjęcia pracy zarobkowej i przewartościowania priorytetów.

W pionierskiej pracy Kobiety w czarnych krynolinach Małgorzata Koronkiewicz-Hupajło zebrała i przeanalizowała ogromny materiał źródłowy dotyczący polskich ziemianek zaangażowanych w powstanie styczniowe na Ziemiach Zabranych: motywacje i towarzyszące im okoliczności, ewolucję pogląd.w, powody do dumy, chwile zwątpienia i tragedie. Powstanie upadło, ale kobiety mocno stanęły na nogach.