Duchowni współpracujący z opozycją w okresie PRL oraz wspierający opozycjonistów znajdowali się często w niełatwej sytuacji. Ich działalność spotykała się z ostrą reakcją ze strony ówczesnych władz - odbywano z nimi rozmowy profilaktyczno-ostrzegawcze, inwigilowanoich, zastraszano, a nawet więziono. Także zwierzchnicy kościelni księży angażujących się po stronie opozycji komunistycznej oraz duchowni, którzy pracowali w tej samej parafii czy diecezji nie zawsze ze zrozumieniem przyjmowali ich postawę. Niniejsza publikacja stanowi kontynuacją rozważań zamieszczonych wcześniej w dwu tomach - pierwszy z nich ukazał się w 2019, a drugi w 2020 r. W artykułach zawartych w tomie trzecim znalazły się teksty w różnorodny sposób ujmujące zagadnienie współpracy