Litwa była królestwem. Na połowę XIII w. przypadło krótkie, burzliwe panowanie ochrzczonego i koronowanego litewskiego władcy Mendoga. Odtworzenie tego okresu dziejów Litwy i poznanie jego głównego bohatera pozostaje dla badaczy przeszłości wyzwaniem. Z powodzeniem podejmowali je w XX w. wybitni historycy: polski Henryk Łowmiański i litewski Juozapas Stakauskas, a w końcu także nestor litewskich mediewistów Edvardas Gudaviius (1929-2020). To jego prace i doświadczenia w bodaj najistotniejszej mierze pozwoliły odrzucić dwudziestowieczne uwikłania, zarówno te nacjonalistyczne, jak i te narzucone litewskiej historiografii przez sowietyzm. Pod koniec ubiegłego stulecia stała się ona równorzędną partnerką w dialogu z innymi szkołami badań nad przeszłością.