Położony na środkowo-wschodniej peryferii współczesnej Polski Chełm jest miastem niezwykłym.Jak niewiele innych

poszczycić się może dziedzictwem historycznym różnych kultur i cywilizacji. Ich świadectwem jest przetrwałe w kopalnej formie

patrymonium kulturowe nawiązujące ideowo do spuścizny Słowian Wschodnich i Zachodnich, kultur zachodnioeuropejskich 

i śródziemnomorskich, w tym cywilizacji bizantyjskiej. W wyniku oddziaływania wielu czynników powstało na ziemi chełmskiej

innowacyjne etnokulturowo miejsce spotkań ludzi i kultur średniowiecznej Europy. Miasto odegrało też kluczową rolę w historii

narodów polskiego,ruskiego i ukraińskiego, co zostało uwiecznione m.in.przekazami źródeł pisanych. W szczeólności dotyczy 

to czasów świetności tego ośrodka w XIII wieku, gdy gruntownie przebudowany i urządzony przez Daniela Romanowicza 

jednego z najwybitniejszych władców epoki - stał się jego główną rezydencją, a zarazem faktyczną stolicą domeny rodowej

Romanowiczów .

                                                                                                                                        (Fragment Wstępu) 

Spis treści

Wprowadzenie

    Krótka historia nowszych badań

Lata 90. XX wieku: prace ratownicze i studenckie praktyki wykopaliskowe

Stołpie i Góra Katedralna w Chełmie: interdyscyplinarne projekty badawcze

    W poszukiwaniu korzeni miasta

Początki zainteresowania

Ośrodek pogańskiego ku

Na peryferiach późniejszego miasta

Góra Katedralna: centralny obszar poszukiwań

    Odkrywanie królewskiej rezydencji

U progu X wieku: zagadkowe mury i pierwsze wykopaliska archeologiczne

Drugi etap badań: zabudowa Wysokiej Górki w świetle wyników

prac z lat 60. X wieku

Nowe stulecie i nowe wyzwania badawcze

Co spowodowało zmianę pierwotnego planu zabudowy tej części wzgórza?

Po północnej stronie Wysokiej Górki: nie tylko zaplecze powstającej rezydencji

Od domniemanego palatium do wieloelementowego zespołu z wieżą centralną

Pomiędzy Wschodem i Zachodem: ideowe źródła inspiracji dla rezydencji

Kim byli? Mieszkańcy Wysokiej Górki w świetle danych archeologicznych:

świadectwa kultury elitarnej

    Po południowej stronie Góry Katedralnej: dawna cerkiew Bogurodzicy i poszukiwania królewskiego pochówku

Sobór Bogurodzicy w zapisach Kroniki halicko-wołyńskiej

Najstarsza cerkiew w świetle odkryć archeologicznych

Ikona Matki Boskiej Chełmskiej: centralny element wystroju najstarszej świątyni. Czas powstania najstarszej cerkwi

Tajemnice krypt katedralnych: gdzie pochowano członków dynastii,

w tym króla Daniela ?

    U stóp Góry Katedralnej

Po północnej stronie Góry Katedralnej : osada produkcyjna

i dzielnica rezydencjonalna przedkolacyjnego miasta

Osadnictwo na terenach chełmskiej Starówki

Najstarsze chełmskie nekropole

    Miasto podziemne: piwnice kredowe i początki eksploatacji surowca

Chełmskie wyrobiska kredowe: między historią a współczesnością

Kreda w kulturze materialnej i życiu codziennym mieszkańców

przedkolacyjnego miasta

7.Na przedpolu miasta: kamienne wieże Bieławina i Stołpia

Chełm-Bieławin: samotna wieża w dolinie rzeki Uherki

Cudowne (?) źródliska i zespół wieżowy w Stołpiu

Niedokończona historia stołpijskich odkryć

Wieża czy kamienna ?

    Konteksty osadnicze

Ziemia chełmska w okresie formowania się polsko-ruskiego pogranicza .

Różnorodność kontekstów osadniczych

Początki i przemiany budownictwa grodowego

    Chełm nadal odkrywany

Bibliografia

Kalendarium wybranych wydarzeń z dziejów pogranicza

południowo-wschodniej Polski

Spis ilustracji

List of illustrations

Early medieval Chełm: at the crossroads of cultures and civilizations. Summary

Timeline of selected events from the history of the borderlands

of south-eastern Poland