Gniezno wraz z legendarną Górą Lecha jest nierozerwalnie związane z początkami państwa polskiego. W trakcie prowadzonych tam od ponad dziewięćdziesięciu lat wykopalisk archeologicznych zbadano m.in. kamienny kopiec na kulminacji wzniesienia, wybrane odcinki wałów obronnych wszystkich członów grodu oraz przedromańskie i romańskie pozostałości budowli kamiennych pod katedrą i w pobliżu kościoła św. Jerzego.\nZlokalizowana tu przedchrześcijańska konstrukcja, datowana od połowy IX do połowy X w., wskazuje na ceremonialną funkcję tego wzgórza, która mogła wpłynąć na usytuowanie w Gnieźnie jednego z grodów centralnych oraz ideowej stolicy państwa wczesnopiastowskiego. Od roku 940 aż do schyłku lat 20. XI w. trwał systematyczny rozwój zespołu grodowego, który objął całą Górę Lecha. Dzięki temu stał się on jednym z najważniejszych ośrodków Wielkopolski oraz kształtującej się wówczas struktury państwowej.\nTom Gniezno – wczesnośredniowieczny zespół grodowy to najobszerniejsze podsumowanie wyników przeprowadzonych tam prac badawczych. Uwzględniono zarówno starsze, jak i zupełnie nowe opracowania, które stanowić będą podstawę do ukierunkowania dyskusji i planowania dalszych badań. Przede wszystkim uzyskano obraz zespołu grodowego w nowych ramach chronologicznych, przewartościowano dotychczasowe rozumienie przemian topograficznych wzgórza związanych z osadnictwem grodowym oraz funkcji pełnionych przez poszczególne jego człony, zwłaszcza w relacji gród książęcy – podgrodzie I.