Artykuły zawarte w prezentowanej publikacji przynoszą bogaty materiał wzbogacający znajomość procesów formowania się \"wczesnych państw\" w różnych nieraz odległych od siebie kręgach kulturowych, jednocześnie skłaniają do refleksji metodologicznych, jak też do dyskusji na ten temat.\nKsiążka podzielona jest na dwie części:\n-Instytucja wczesnego państwa w poglądach filozofii kultury, antropologii kulturowej i etnohistorii\n-Przykłady \"wczesnych państw\" doby średniowiecza\nSpis treści\nSłowo wstępne – Jacek Banaszkiewicz, Michał Kara, Henryk Mamzer

Instytucja „wczesnego państwa” w poglądach filozofii kultury,  antropologii kulturowej i etnohistorii

Henryk Mamzer, Pytanie o istotę i zasady funkcjonowania „wczesnego państwa”

Aleksander Posern-Zieliński, Antropologia polityczna a studia nad wczesnym państwem

Adriana Ciesielska, „Od plemienia do państwa”  czy „od wodzostwa do państwa”? Modele procesów państwotwórczych i nowe tendencje w ich badaniu

Michał Tymowski, Modele formowania się państw w Afryce przedkolonialnej w świetle teorii wczesnego państwa

Ryszard Vorbrich, Sukcesja substancjalna a legitymizacja władzy w wodzostwach północnego Kamerunu. Między perspektywą antropologiczną a historyczną         

Łukasz Kaczmarek, Władza, jej legitymizacja a inkluzywno-ekskluzywne  mechanizmy konstruowania tożsamości grupowej. Konstruowanie wyobrażeń państwa i narodu na Fidżi

Przykłady „wczesnych państw” doby starożytnej

Andrzej Ćwiek, Powstanie państwa faraonów

Marek Stępień, Od rewolucji miejskiej do imperium. Geneza i przemiany mezopotamskiego (sumeryjskiego) miasta-państwa

Adam Ziółkowski, Romulus między historią, archeologią i antropologią. Dyskusja nad genezą Rzymu i innych wczesnych państw latyńskich

Marek Wilczyński, Ile „Romanii” a ile „Gotii” w państwach Gotów, Swebów i Wandalów w V i VI w. n.e.         

Przykłady „wczesnych państw” doby średniowiecza        

Aleksander Paroń, Wczesne państwa nomadów w Europie wczesnego średniowiecza (do 1000 roku). Modele i prawidłowości rozwoju

Joanna Aleksandra Sobiesiak, Jak Przemyślidzi zdobyli panowanie nad „plemieniem Czechów”. Historia i archeologia o powstaniu czeskiego państwa (IX-X w.) 

Kateřina Tomková,Archeologie o počátcích raně středověkého českého státu  – pramen či ilustrace dějin?

Michał Kara,  Historiografia i archeologia polska o mechanizmach formowania się władztwa Piastów. Próba zestawienia ważniejszych poglądów

Przemysław Urbańczyk,  Jak powstawały państwa w czasach kształtowania się monarchii wczesnopiastowskiej?

Andrzej Buko, Najstarsze ośrodki Piastów w świetle danych archeologii

Wiesław Długokęcki, Instytucja wodzostwa u Prusów w XIII wieku

Władysław Duczko, Tworzenie królestwa Svitjod-Svearike w wizjach historiografii i archeologii szwedzkiej 

Józef Szykulski, Tiahuanaco na południowych krańcach Peru. Jego znaczenie dla rozwoju cywilizacyjnego regionu

Próba podsumowania debaty – Jacek Banaszkiewicz