W wiekach, które nastąpiły po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego w476 roku, pojęcie Italia pozostało pojęciem czysto historycznym i geograficznym. Pozbawiony jedności politycznej Półwysep Apeniński, wraz z przyległymi wyspami Sycylią, Sardynią i Korsyką, był skomplikowaną mozaiką małych księstw, signorii i republik. Tylko południowa część półwyspu Mezzogiorno została zjednoczona w politycznych granicach Królestwa Neapolu, począwszy od podboju normańskiego w XI wieku. Reszta Italii była rządzona przez książąt, margrabiów, panów (signorów) lub władze republiki. Wszystkie te państwa miały swoją własną historię stosunków z sąsiadami, własne struktury polityczne i własne ogniska wewnętrznych napięć. Interweniowanie w sprawy włoskie oznaczało wplątanie się w skomplikowaną sieć zawiłych ich relacji.

Państwa renesansowych Włoch różniły się między sobą systemami politycznymi. Według słów Niccolo Machiavellego, wszelkie państwa, wszelkie potęgi, które miały lub mają władzę nad ludźmi, bywają republikami, albo księstwami. Reżimy republikańskie powstawały głównie w miastach północnych Włoch w XI-XIII wieku w wyniku rewolucji komunalnych obalenia dawnych panów feudalnych i dojścia do władzy elity miejskiej, patrycjatu.