Niniejsza monografia powstała [] jako wyraz wdzięczności dla Pana Profesora zarówno za jego zaangażowanie w rozwój historii wychowania, pracę badawczą, dydaktyczną i organizacyjną, jak i za jego życzliwość, otwartość i serdeczność. [] niniejsza księga stanowi [] jedną z odpowiedzi na swoisty apel Jubilata, by tradycję i dziedzictwo edukacyjne badać, zgłębiać, odkrywać na nowo i szanować. Na tom, który oddaję w ręce Czytelnika, w zasadniczej mierze składają się bowiem studia historyczno-oświatowe odnoszące się do bliskich badawczo Jubilatowi wieków XIX i XX. Studia te ukazują różnorodność ówczesnej edukacji na ziemiach polskich oraz stanowią inspirację dla obecnie podejmowanych refleksji pedagogicznych. Fragment Wstępu