Zaskakująca książka biograficzna, która poprzez wspomnienia jednego człowieka obejmuje dużą część naszej nowożytnej historii. Opowieść Jiříego Hejdy zaczyna się w okopach I wojny światowej, kontynuuje okresem budowy pierwszego niepodległego państwa Czechów i Słowaków, deziluzją po Monachium i przerażeniem kolejnych siedmiu lat, powojennym entuzjazmem i nowymi iluzjami, ich bolesną utratą trzy lata później, absurdalną ciemnotą lat pięćdziesiątych oraz naiwnymi nadziejami Praskiej Wiosny. Następuje uśpione ciepełko normalizacji... Życie narratora zakończyło się w 1985 roku. Na jedną ludzką historię to wystarczająco dużo, nawet jeśli chodzi o los człowieka naprawdę niezwykłego. Być może właśnie dlatego pamiętniki Jiříego Hejdy, choć wielokrotnie powtarza w nich „žil jsem zbytečně” („żyłem na próżno”), zdają się być przeniknięte nieugaszonym optymizmem. Przedsiębiorca, ekonom, polityk, dziennikarz i pisarz. Studiował prawo w Pradze (studia były przerwane epizodem w okopach I wojny światowej). Działalność w nowo powstałej republice i później była bardzo zróżnicowana - od pracy w prasie (Československý deník, Tribuna, Přítomnost, Lidové noviny, České slovo), przez próby kariery literackiej, po działalność w gospodarce narodowej (sekretarz izby rolniczej, profesor w akademii handlowej w Ołomuńcu, wydawca Rocznika Gospodarczego "České slovo"), działalność przedsiębiorczo-menedżerską (sekretarz generalny, później dyrektor generalny ČKD, właściciel prosperującej aż do lutego Fabryki Urządzeń Kuchennych) oraz polityczną (autor powojennego programu gospodarczego Strony Narodowo-Socjalnej). Od 1946 roku aż do aresztowania był członkiem Centralnej Komisji Planowania. Aresztowanie miało miejsce w 1949 roku, kiedy został oskarżony i pół roku później skazany w procesie z Miladą Horákovą. Jiří Hejda otrzymał wyrok dożywotniego pozbawienia wolności; przeszedł przez Ruzyně, Pankrác, Mírov, Leopoldov i Valdice, a ułaskawiony został dopiero w 1962 roku. W więzieniu pisał sonety, które uczył się na pamięć. Po zwolnieniu przypomniał sobie o swoich literackich ambicjach, dzięki czemu powstała także ta wyjątkowa książka. Książka doczekała się nowego wydania, które zawiera także niektóre dotąd niepublikowane teksty oraz fragmenty sonetów Hejdy pisanych w komunistycznych obozach. ***** Uważam, że książki takie jak „Żyłem na próżno” Jiříego Hejdy są niezwykle ważne, jeśli nie ze względu na coś innego, to przynajmniej dlatego, że pomagają utrzymywać to, co nazywa się „pamięcią narodu”. Bez pamięci nie ma ciągłości, a bez ciągłości nie ma tożsamości. Václav Havel