Przez aleję starych drzew szedł morderca. Drzewa były wiekowe, a morderca się uśmiechał. Tym zdaniem zaczyna się powieść kryminalna Václava Erbena Smrt talentovaného ševce, zatem morderca pojawia się na scenie już w pierwszej chwili. Oczywiście nie mamy najmniejszego pojęcia, kim jest ten cyniczny zabójca, który odchodzi od swojego krwawego czynu z uśmiechem na ustach. Jego tożsamość odkryje dopiero sławna trójka kryminalistów Vlček, Beránek i Exner. Zatrzymajmy się na chwilę przy nazwiskach, które w serii kryminalnych opowieści Václava Erbena otwarcie wypełniają łacińskie powiedzenie nomen omen. Vlček pali fajkę (podobnie jak jego sławniejszy kolega Sherlock Holmes), a przynajmniej usilnie się o to stara (w końcu nie jest to Sherlock Holmes) i jest typem ścisłego uczonego. Nadporucznik Vlček żuł śmierdzącą fajkę i wpatrywał się przez okno w podwórze. Beránek ma kanapkę, brzuszek i notes, do którego wszystko zapisuje. Beránek usiadł przy biurku naprzeciw mapy i w swoim zeszycie nakreślił prymitywny zarys sytuacyjny. Przypuszczalnie miałby notes także w roku 2022, podczas gdy Vlček nosiłby ze sobą laptop. Vlčka z Beránkiem (podejrzewam autora, że do wyboru tych imion skłoniło go słynne zestawienie dobrego i złego policjanta) uzupełnia niespodziewanie policjant zachodniego typu, z zamiłowaniem do wyrafinowanego jedzenia, szytych na miarę garniturów i pięknych kobiet, a ponadto siedzący za kierownicą wypolerowanego kabrioletu. Kapitan Exner. Światła nadjeżdżającego samochodu były widoczne z daleka. Powoli przechylały się nad torami i złowieszczo błyszczały chromem oraz odbiciem światła księżyca i sygnalizacyjnej lampki na czarnej karoserii. Czarna płócienna dachówka była złożona. Należy jednak wziąć pod uwagę, że mamy do czynienia z kryminalistami Służby Bezpieczeństwa, ponieważ i ta „exnerówka” ujrzała światło dzienne długo przed listopadem 1989 roku. Dokładniej - w roku 1978, czyli w czasach twardej normalizacji. O tym, że Václav Erben dobrze zdawał sobie sprawę z tych nieliterackich okoliczności, świadczy nie to, co jest w książce, lecz to, czego w niej brak. W przeciwieństwie do starszych tekstów zniknęły bowiem dowcipne czy ironiczne uwagi dotyczące warunków i reżimu. W tej świetnie napisanej opowieści o zabójstwie sławnego naiwniaka na czas i moment zwraca uwagę tylko towarzyskie zwracanie się, które (poza jedną sceną) jest niemal poważne. Że z tekstu zniknęła subtelna przyprawa, rozpozna jednak tylko prawdziwy smakosz; nie ma powodu do zmartwień. Vlček, Beránek i Exner są wciąż tak samo zabawni. Trzej przerostli chłopcy, którzy potrafią się przepychać i jednocześnie uzupełniać. Trzy analityczne umysły o niezwykłej zdolności do dedukcji, przed którymi przestępca ma chyba takie same szanse ucieczki jak piękna kobieta przed kapitanem Exnerem. Czyli żadne. Oczywiście na końcu opowieści dowiemy się, kto jest mordercą utalentowanego szewca, ale nie o to tu tak naprawdę chodzi. Droga do odkrycia powinna bawić nas, czytelników bądź słuchaczy. I w osiągnięciu tego celu Václav Erben jest i tym razem wirtuozem. Urocze miasteczko Opolná w podgórzu Gór Orlickich wypełnił szeregiem nerudowskich postaci, dla których na potrzeby ich wystąpień zbudował romantyczną letnią scenę z zamkiem z drugiej połowy XVI wieku i rozległym parkiem zamkowym. Nie zapominajmy jednak, że aleją starych drzew kroczy uśmiechający się morderca. Powieść kryminalna Smrt talentovaného ševce została zekranizowana w 1982 roku z Jiřím Kodetem w roli głównej. W radiowej adaptacji rolę narratora po raz trzeci objął Tomáš Jirman, którego reżyserował Tomáš Soldán.