Francuz Henri Charrière został w 1931 roku niesprawiedliwie skazany za morderstwo na karę dożywotnich robót przymusowych, spędził dwanaście lat w kolonii karnej na Diabelskich Wyspach, uciekł i dwadzieścia lat później opisał swoją historię w bestsellerze, którego filmowa wersja ze Stevem McQueenem w roli tytułowej obiegła świat. „Oskarżony, jako że ławnicy odpowiedzieli »tak« na wszystkie pytania oprócz jednego, czy czyn był umyślny, skazujesz się na karę prac przymusowych dożywotnio.” Kiedy w jednym z wywiadów ostravski aktor Norbert Lichý otrzymał pytanie, co radiowego chciałby „zrobić”, odpowiedział, że Motýlka. Czyli odczytać fragment z słynnej autobiograficznej książki Henriego Charriera. To nie jest powszechne, ale w tym przypadku życzenie Norberta Lichého się spełniło. I tak, podczas gdy jego aktorskie kolegi mieli wakacje, Norbert Lichý przeżył gorące lato 2015 roku zamknięty w przyciemnionym studiu, gdzie przy radiowym mikrofonie przyjmował tożsamość jednego z najsłynniejszych więźniów euroamerykańskiej nowoczesnej cywilizacji. Henri Charrière, zwany Motýlkiem, został 26 października 1931 roku za morderstwo skazany na prace przymusowe na Diabelskich Wyspach Gujany Francuskiej i miał więc resztę życia spędzić w więzieniu, gdzie wielu galerników nie przeżyło nawet pierwszego roku kary. „Sucha gilotyna” - tak to miejsce nazywali sami więźniowie. Że Charrière zostanie pełnoprawnym członkiem paryskiego półświatka, jego rodzice prawdopodobnie się nie spodziewali. Henri Charrière urodził się w 1906 roku w Ardèche, a ojciec i matka byli nauczycielami. Aż do jedenastego roku życia przeżywał szczęśliwe dzieciństwo, potem jednak stracił ukochaną matkę i wkrótce stał się dzieckiem, z którym ojciec miał trudności. Przekonany, że chłopiec potrzebuje dyscypliny, oddał syna do marynarki. Henri skończył jednak w oddziale dyscyplinarnym na Korsyce, skąd wrócił jako prawdziwy łobuz. Musiał opuścić armię i odtąd jego domem stał się paryski półświatek. Wyrok, który wkrótce wysłał go na galery, według Charriera był niesprawiedliwy, a proces zmanipulowany. Czuł się niewinny. Prawda jest taka, że policjanci prowadzący wówczas śledztwo w sprawie śmiertelnego zranienia jednego z członków paryskiej galerki uznawali karę za zbyt okrutną. A to, co czekało więźniów, rzeczywiście zbliżało się do piekła, z którego Charrière wielokrotnie próbował uciec. Swoje niedobrowolnie pełne przygód życie, z którym nigdy się nie pogodził, opisał więzień z wytatuowanym motylem na piersi w autobiograficznej książce, której paryski wydawca Robert Laffont nadał tytuł Motýlek. Książka z dedykacją dla narodu wenezuelskiego, jego prostych rybaków z Zatoki Parijskiej, wszystkim intelektualistom, żołnierzom i innym, którzy umożliwili mi rozpoczęcie nowego życia, ukazała się w 1969 roku w nakładzie miliona dwustu tysięcy egzemplarzy. Natychmiast stała się literacką sensacją Francji i Europy, a Henri Charrière - celebrytą. Pojawiły się jednak głosy podważające autentyczność opowieści Charriera. Dlatego Robert Laffont zwołał konferencję prasową, podczas której Henri Charrière oświadczył, że w jego powieści jest 75% prawdy i 25% wymysłu. Prawda jest taka, że po jednej z nieudanych ucieczek Charrière został skazany na dwa lata izolacji na wyspie św. Józefa, a kto przetrwa coś takiego, często trudno odróżnia marzenia od rzeczywistości. Charrière z dużym prawdopodobieństwem stworzył ogólny portret galernika z Diabelskich Wysp, co wcale nie umniejsza atrakcyjności jego opowieści. Henri Charrière jest bardzo emocjonalnym narratorem, z naturalnym talentem - w końcu był synem nauciciela. Potrafi atrakcyjnie opisać zarówno swój wewnętrzny świat, tak potrzebny do przetrwania, jak i doświadczenia z kolonii karnej, które często powodują dreszcze na plecach. W końcu zanim książka powstała, chętnie opowiadał o Diabelskich Wyspach i nigdy nie brakowało słuchaczy. W czeskim przekładzie Sergeja Machonina Motýlek ukazał się już dwa lata po wydaniu francuskim, a brutalne przygody Motýlka w dżungli, na morzu czy wśród Indian fascynują czeskiego czytelnika do dziś. Ale Motýlek jest przede wszystkim dobrą wiadomością o godnej podziwu sile ludzkiego ducha, bo to przede wszystkim niezłomna tęsknota Motýlka za wolnością i wiara w dobre zakończenie w kryzysowych momentach kierują los ku właściwemu kierunkowi. W bogatej fabularnie książce przewijają się mordercy, złodzieje, trędowaci, kanibale, Francuzi, Chińczycy, Indianie i każda postać ma swoją kuriozalną historię. Do piętnastoodcinkowego radiowego czytania oczywiście nie wszystko się zmieściło, ale to, czego słuchacz został pozbawiony w warstwie fabularnej, rekompensuje charyzmatyczna interpretacja Norberta Lichého. Dla ciekawostki - Henri Charrière zmarł w 1973 roku zaledwie kilka tygodni przed sukcesem filmu nakręconego na podstawie jego książki, z Stevem McQueenem i Dustinem Hoffmanem w rolach głównych. Galeje w Gujanie Francuskiej zostały zniesione pod naciskiem opinii publicznej rok po ostatniej, wreszcie udanej, ucieczce Motýlka. Długość: 6 godz. 32 min.