Autor opisuje bogactwo form współpracy międzynarodowej samorządów terytorialnych, od kontaktów partnerskich poszczególnych wspólnot terytorialnych, poprzez ich organizacje międzynarodowe oraz rządowe organizacje międzynarodowe, w ramach których współpracują samorządy terytorialne, po animujące tę współpracę programy Unii Europejskiej i Rady Europy oraz - fragmentarycznie - wykorzystywanie przez samorządy terytorialne funduszy unijnych. Przedstawia osadzone w specyfice konkretnej gminy, miasta, powiatu i województwa przyczyny i mechanizmy nawiązywania współpracy pomiędzy samorządami terytorialnymi, ewolucję i etapy rozwoju tej współpracy - od sformalizowanych kontaktów organów władzy samorządowej, poprzez współpracę rozmaitych organizacji i instytucji społecznych, kulturalnych i gospodarczych, prowadzące do bezpośrednich kontaktów grup i członków wspólnot terytorialnych, gminnych i miejskich czyli kontaktów obywatelskich. Zidentyfikowano dziedziny życia samorządowo-wspólnotowego, w ramach których ta współpraca się realizuje i których ona dotyczy, w powiązaniu z rozwojem współpracy międzynarodowej poszczególnych, lokalnych i regionalnych samorządów. Autor ukazuje także zachowanie omawianych wspólnot terytorialnych w czasie rozpoczętego otwarcie 24 lutego 2022 roku najazdu Rosji na Ukrainę, prezentując jak polskie samorządy zachowały się w ciągu pierwszych miesięcy tej agresji.