Prezentowany zbiór blisko 180 dokumentów to niezwykłe źródło wiedzy na temat mentalności szlachty z XVII wieku. Testamenty to nie tylko bowiem zestaw informacji o dysponowaniu majątkiem dla spadkobierców, także pożegnanie się z doczesnością i rozliczenie się z życiem. Szlachcic w ostatniej woli decydował się wyznać swoją wiarę, wydać dyspozycję względem pogrzebu i wesprzeć pieniędzmi wybrane instytucje kościelne. Dowiadujemy się z testamentów również o wydarzeniach z życia autorów, trudnościach egzystencji i relacjach rodzinnych.

Książka zawiera zbiór testamentów spisanych zarówno przez magnatów (między innymi Koniecpolskiego i Ossolińską), jak i średniozamożną i ubogą szlachtę z ziemi chełmskiej etnicznego pogranicza polsko-ruskiego. Powstawały zarówno w okresie pokoju, jak i podczas wojen toczonych na terenie Rzeczypospolitej, dlatego część z testamentów wyszła spod piór żołnierzy, niejednokrotnie rezydujących w obozach wojskowych. Znajdziemy wśród tych źródeł również ostatnią wolę szlachcica skazanego na śmierć czy dotkniętego epidemią.

Książka jest jedną z kilku planowanych w projekcie naukowym finansowanym przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. W kolejnych latach ukażą się wydawnictwa źródłowe zawierające testamenty szlacheckie z obszaru województwa bełskiego, ziemi przemyskiej i lwowskiej, prezentujące niepublikowane dotąd dokumenty z XVII wieku.