Debiut młodej tatarskiej pisarki napisany jest w duchu klasycznych rosyjskich powieści, w których szczegółowo badany jest los człowieka na tle wielkich wydarzeń historycznych. Akcja rozgrywa się w Związku Radzieckim w latach 1930-1946 i rozpoczyna się zimą 1930 roku w zapomnianej tatarskiej wiosce, gdzie zwyczajnym życiem żyje trzydziestoletnia Tatarka Zulejka - tak jak żyły jej matka, babka i prababcia. Jej świat tworzy porywczy mąż i troska o gospodarstwo; nie zna innego życia, dlatego uważa go za dobre i przyzwyczaiła się do niego. Gdy zaczyna się rozkułaczanie, a jej mąż Murtaza zostaje zastrzelony w potyczce z czerwonym komisarzem, a ona wraz z innymi kułakami wysłana na Syberię, tęskni za swoim dawnym, ciężkim, lecz zrozumiałym życiem. Podczas uciążliwej podróży pociągiem i statkiem po syberyjskiej tajdze Zulejka poznaje nowych ludzi i nowy świat. W właśnie zbudowanym obozie pracy i w okrutnych warunkach rodzi się jej syn Jusuf, którego ojcem jest zastrzelony Murtaza. Syn podtrzymuje ją przy życiu i pomaga przetrwać surowe warunki gułagu. Obóz pracy z roku na rok się rozrasta, a jego mieszkańcy - chłopi, kułacy, zdeklasowana inteligencja, kryminaliści, muzułmanie i chrześcijanie, Rosjanie, Tatarzy, Niemcy i Czuwaścy - muszą w surowej syberyjskiej przyrodzie każdego dnia walczyć o prawo do życia. Powieść kończy się w 1946 roku, kiedy szesnastoletni syn Zulejki próbuje uciec z obozu. Zulejka otwiera oczy to opowieść o przetrwaniu w okrutnych czasach, która płynnie przechodzi w historię o przebudzeniu głównej bohaterki i poznawaniu samej siebie. Powieść stała się literackim wydarzeniem w Rosji i za granicą i została przetłumaczona lub jest tłumaczona na dwadzieścia cztery języki.