Jedną z głównych przyczyn negatywnej oceny istniejącego w Polsce porządku społecznego są trudności w dostosowaniu się ludzi do warunków i mechanizmów gospodarki rynkowej.

Trudności adaptacyjne w obszarze aktywności zawodowej są udziałem ok. 70% pracujących Polaków. Konsekwencją mniej lub bardziej skutecznych strategii adaptacyjnych jest zjawisko segmentacji społeczeństwa.

Segmentacja oznacza proces trwałego różnicowania się pozycji społecznych podmiotów w wyniku podejmowanych przez nie działań adaptacyjnych.

Wskazane w książce tendencje oraz zarysowane elementy prognozy społecznej mogą zostać wykorzystane w budowaniu strategii dalszej modernizacji Polski, w konstruowaniu programów edukacyjnych wspierających występujące w poszczególnych klasach postawy promodernizacyjne. Możliwe jest również wdrażanie projektów aktywizujących wybrane środowiska społeczne. Takie działania mogą mieć znaczący wpływ na bilans sił społecznych opowiadających się „za” i „przeciw” modernizacji.

Bez podjęcia tego wyzwania proces dalszej modernizacji Polski będzie odbywał się w warunkach silniejszego niż dotychczas oporu społecznego. Badania prowadzone w powiązaniu z  teorią segmentacji adaptacyjnej pozwalają na względnie precyzyjne wskazanie, w jakich punktach struktury opór ten może mieć kluczowe znaczenie dla sukcesu lub porażki działań reformatorskich.

Paweł Ruszkowski jest socjologiem, kierownikiem Katedry Socjologii Polityki na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.