\"W wiek XIX, epokę nowoczesności, modernizacji, Olsztyn wszedł jako część państwa pruskiego. Zjawiska rozwoju powodowanego przez czynniki społeczne i gospodarcze doprowadziły miasto do rozkwitu. Do przekroczenia jego danych granic. Do zmian, które pozwoliły mu wyrosnąć na stolicę rejencji i jedno z większych miast regionu. Wzrost poprzez inwestycje, zwiększenie liczby urzędników i żołnierzy powodował, że Olsztyn piękniał i stawał się nowoczesny. Jednocześnie jednak zmieniał się jego narodowy charakter. Żywioł niemiecki stawał się co raz bardziej dominujący. Ewangelicy dominowali w tradycyjnie katolickiej Warmii. Napływający urzędnicy, żołnierze i ich rodziny stanowili w większości Niemcy. Zmieniał się zatem obraz Olsztyna, w którym język polski zaczął się pojawiać już w XV w., z czasem zaś stał się jego nierozłączną częścią.\"

(fragment Przedmowy)