Okres tzw. sudeckiego kryzysu z 1938 roku postrzegamy jako chwile porażki, upokorzenia i zdrady. To jednak tylko jeden punkt widzenia - ten, który odzwierciedla ostateczny bilans strat. Straty terytorialne, gospodarcze, ludzkie i moralne. Jeśli jednak uważniej prześledzimy wszystko, co poprzedzało te wydarzenia, wyłoni się bardziej złożony obraz ówczesnej sytuacji. I jednocześnie odkryjemy, że jest także powód do dumy. Mimo że w drugiej połowie lat 30. Czechosłowacja wciąż otrząsała się ze skutków światowego kryzysu gospodarczego, wykazała ogromną siłę. Tę siłę stanowiło zdecydowanie przytłaczającej większości Czechów, Słowaków i Rusinów oraz części niemieckiej ludności, by miesiąc po miesiącu stawiać opór narastającej nazistowskiej machinie, przez którą w Europie znów czuć było proch strzelniczy. Iskrą miała być Czechosłowacja i jej mniejszość niemiecka, która w przeważającej większości opowiedziała się za wielkoniemieckimi ideami i ideologią nazistowską. Młoda republika miała zostać rozerwana. Czechosłowacy byli gotowi do wielkich ustępstw, jednocześnie jednak budowali nowoczesną armię opartą na liniach umocnień, do dziś najbardziej namacalnym symbolu ówczesnej wytrwałości. Kulminacją kilku lat przygotowań była wrześniowa mobilizacja roku 1938. Jej przebieg udowodnił, że naród czechosłowacki był gotów walczyć o swoją wolność. Pozostał jednak sam. Francja i Wielka Brytania, prowadząc politykę appeasementu, ustępowały groźbom Adolfa Hitlera i uwierzyły jego obietnicom. Na pytanie, czy 30 września 1938 roku powinniśmy odrzucić dyktat układu monachijskiego i walczyć sami przeciw znacznie silniejszemu wrogowi, każdy musi odpowiedzieć sobie sam. „Słusznej” odpowiedzi bowiem nie ma. Wśród żołnierzy i ludności cywilnej z czasów przedmonachijskich przeniesiesz się dzięki dziesiątkom załączonych przedmiotów z epoki, które niemal zawsze są wiernymi kopiami oryginałów. Znajdziesz wśród nich instrukcję obsługi maski przeciwgazowej czy na przykład wytyczne obrony cywilnej, które radziły, jak ludzie mieli się chronić przed bombardowaniem i atakiem gazowym. Rzeczywistość walk z nazistowskimi sabotażystami dokumentują autentyczne meldunki oraz rozkazy dla dowódców obiektów fortecznych. Zagraniczny obraz wydarzeń 1938 roku reprezentują ówczesne czasopisma z Wielkiej Brytanii i USA. Nie brakuje też pobudzających, optymistycznych tekstów z pierwszych stron gazet wydawanych w dniach mobilizacji. Czuć z nich prawdziwy patriotyzm. Dla naszych ojców, dziadków czy pradziadków, którzy tamtego września 1938 strzegli granic, walczyli z nazistowskimi sabotażystami albo z wartowni umocnień oczekiwali ataku hitlerowskich czołgów, patriotyzm był głównym napędem ich zdecydowania, by bronić swojej ojczyzny i rodzin przed najstraszliwszą dyktaturą w historii. Zasługują na to, by nie zostali zapomniani. Publikacja cechuje się wyjątkowo wysoką jakością wykonania, doskonałym drukiem na matowym kredowym papierze o dużej gramaturze, wewnątrz znajduje się mapa narodowościowa Czechosłowackiej Republiki i dziesiątki innych wkładek (niektóre z nich są dwustronne, łącznie 42 różne artefakty). Jest przechowywana w błyszczącym etui o wymiarach zewnętrznych 25 × 31,5 × 3,5 cm. Zawiera 42 dołączone kopie unikalnych dokumentów z epoki: Jmenovací dekret premiera Jana Syrového (23 września 1938) Ustrojowa przysięga członków rządu Jana Syrového (23 września 1938) Magazyn LIFE (30 maja 1938) Magazyn Query Książeczka wojskowa Josefa Manharta z 1936 roku Zadanie bojowe dla załogi obiektu fortecznego Wojskowa książeczka dowodzenia (1936) Jmenovací dekret oficera (14 sierpnia 1938) Magazyn Naše vojsko (1 sierpnia 1938) Wykaz stanów SOS w Karpatach Zakarpackich (10 lutego 1939) Świadectwo pilota (1926) Plany myśliwca B-534 Dziesięć zasad dla dowódcy obiektu lekkiego umocnienia Wytyczne do wszystkich dowódców obiektów Rysunek techniczny lekkiego obiektu fortecznego wzór 37 (11 lutego 1937) Niemieckie mapy Ołomuńca i Bratysławy z podręcznika Wehrmachtu (1938) Składana mapa stanu dróg Czechosłowacji z czerwca 1938 Legitymacja członkowska SdP (1935) Fragment nazistowskiego dziennika Völkischer Beobachter (24 września 1938) Pobudzający plakat Antonína Pospíšila „21. pułk 1918-1938” Wezwanie do jedności wszystkich wiernych Czechów, Słowaków i Podkarpatorusinów Zdobyczny rozkaz dowódcy batalionu SOS i jego skrócony przepis przygotowany przez Abwehrę (10 września 1938) Kartka z „hitlerowskim” schronem, odwiedzonym przez Führera 6 października 1938 Rozporządzenie i wytyczne cywilnej obrony przeciwlotniczej Ulotka reklamowa maski przeciwgazowej Ypra firmy Kudrnáč Potwierdzenie wpłaty do Zbiórki na obronę państwa z 1938 roku Karta poczty polowej (2 października 1938) Materiały reklamowe popularyzujące obronność i armię (1937) Materiały edukacyjne o cywilnej obronie przeciwlotniczej Czeska i niemiecka uchwała o wprowadzeniu stanu wyjątkowego w okręgu politycznym Szluknov (15 września 1938) Wytyczne dotyczące ogłoszenia mobilizacji z września 1938 Gazety z września i października 1938 Czeska i niemiecka wersja odezwy mobilizacyjnej (24 września 1938) Poranne wydanie gazet A-Zet (30 września 1938) Magazyn The Illustrated London News (8 października 1938) List szeregowca Hrada do siostry Žofie (24 września 1938) i jego fotografia portretowa (1936) Mapa narodowościowa Czechosłowacji z 1938 roku - wszyta