Drugi tom serii wydawniczej Górny Śląsk w Polsce Ludowej nosi tytuł „Przywódcy – bohaterowie – wrogowie”. Autorzy tomu pragną spojrzeć na problemy Górnego Śląska poprzez przybliżenie galerii postaci związanych z regionem. Zazwyczaj nie chodzi o osoby pierwszoplanowe, a przynajmniej mające już obszerne biografie. Z pewnością i poprzez aktorów drugiego planu można scharakteryzować miejsce i możliwości jednostki w systemie politycznym. Chodziło o to, aby z perspektywy tych trzech pozycji elit w systemie opisać jego regionalnych aktorów, ich role społeczne i percepcję, a także miejsce w różnych pamięciach. Na całość tomu składa się 14 opracowań przygotowanych przez historyków związanych z katowickim i opolskim środowiskiem naukowym.

Publikacja stanowi pokłosie konferencji naukowej o takim samym tytule zorganizowanej przez IPN Katowice oraz Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu 26 listopada 2014 r.