Odmowa dokonania czynności notarialnej wraz z generalnym obowiązkiem
dokonania czynności notarialnej na żądanie klienta wyznaczają pozycję prawną
notariusza. Musi on dokonać czynności notarialnej zawsze, kiedy nie zachodzą
podstawy do odmowy jej sporządzenia. Obowiązek odmowy dokonania czynności
notarialnej wynika przede wszystkim z przepisu art. 81 pr. not., jednak nie
tylko. Oprócz tego notariusz odmawia dokonania czynności notarialnej na
podstawie art. 84, 86, 95e, 95s, 95ze oraz 95zh pr. not. Historycznie przepisy
dotyczące odmowy dokonania czynności notarialnej w badanym zakresie nie ulegały
rewolucyjnym zmianom, lecz ewoluowały zgodnie z przemianami ustrojowymi i
wymogami obrotu. Z tego powodu literatura przedmiotu dotycząca aktów prawnych
poprzedzających obecnie obowiązującą ustawę pozostaje aktualna. Do tej pory
problematyka odmowa dokonania czynności notarialnej nie została w sposób
wyczerpujący zbadana w zakresie podstaw uprawniających notariusza do
niesporządzenia żądanej czynności notarialnej.
Celem rozprawy jest określenie zakresu przedmiotowego obowiązku odmowy
dokonania czynności notarialnej. Wymaga to ustalenia i opisania okoliczności,
które uzasadniają powstanie tego obowiązku. Pojęcie podstaw odmowy dokonania
czynności notarialnej należy odnosić do tych okoliczności.
Praca opiera się na podstawowym założeniu, że istnieją dwa rodzaje
sprzeczności czynności notarialnej z prawem. Wyróżnić daje się bowiem
sprzeczność czynności z prawem materialnym (dotycząca czynności prawnej) i
sprzeczność czynności z prawem regulującym tryb dokonywania czynności
notarialnej. Ta pierwsza dotyczy okoliczności objętych dyspozycją art. 81
pr.not., natomiast druga wynika z przepisów Prawa o notariacie, które regulują
tryb dokonywania czynności notarialnych i adresowane są do notariusza.
Sprzeczność z prawem materialnym występuje wtedy, gdy czynność prawna
(właściwa) dokumentowana czynnością notarialną jest bezwzględnie nieważna.
Ponadto, sprzeczność czynności notarialnej z prawem w rozumieniu art. 81
pr.not. występuje tylko przy naruszeniu norm prawnych o charakterze imperatywnym
i semiimperatywnym.
/Ze Wstępu/