Temat sądu nad Jezusem pojawia się w sztuce i literaturze już w chrześcijańskim antyku. Na wczesnych sarkofagach oraz w iluminatorstwie możemy odnaleźć przedstawienia, ukazujące Piłata jako symbol prawa, nawróconego grzesznika lub zatroskanego mędrca, na niektórych z nich Jezus nie jest nawet obecny. Wśród średniowiecznych przedstawień znalazły się również takie, na których Piłat pozostaje w zmowie z Żydami, a jego żonę, Prokulę, ukazano jako narzędzie diabła..
Jeden z najciekawszych typów ikonograficznych stanowią popularne w nowożytności obrazy i ryciny Iudicium sanguinarium contra Jesum Christum Salvatorem Mundi. Ukazują one scenę sądu, w której uczestniczy Piłat, Kajfasz oraz dziewiętnastu członków Sanhedrynu. Każda z przedstawionych postaci trzyma tablicę z inskrypcją, a w kartuszu zamieszczonym w centrum kompozycji zapisano formułę wyroku Piłata. Te intrygujące obrazy powstały pod wpływem przekonania o istnieniu wyroku Piłata oraz protokołu Sanhedrynu. Wzmianki o aktach Piłata pojawiają się w pismach autorów wczesnochrześcijańskich już od II wieku, a w średniowieczu i u progu nowożytności w licznych źródłach archiwalnych, rękopisach i starodrukach możemy odnaleźć różne wersje wyroku Piłata. Jedną z nich jest wyrok z Vienne, miejscowości, w której sędzia Jezusa miał popełnić samobójstwo. Spisany po łacinie dokument rzekomo został wykopany spod ziemi na początku XVI w. W 1580 roku nieopodal L'Aquili we włoskiej Abruzji, w ruinach starożytnego Amiternum, miasta związanego według lokalnych legend z Poncjuszem Piłatem, odkryto kamienną skrzynię ze starożytnymi dokumentami, wśród których znalazł się wyrok Piłata. Wydarzenie to stało się sensacją w całej Europie. Już w roku odkrycia zaczęto wykorzystywać tekst przeciwko Żydom, zmieniając odpowiednio jego treść i dodając do niego fikcyjny protokół Sanhedrynu zakończony słowami Krew jego na nas i na nasze dzieci. Właśnie ten apokryf znalazł się na wspomnianych obrazach Iudicium sanguinarium, które szybko rozprzestrzeniły się w Europie. Także w Polsce mamy zachowanych około 20 takich przedstawień.
ukryj opis