Chroniczna ambiwalencja takich pojęć jak inteligencja i wyrazy bliskoznaczne odzwierciedla zarówno obiektywne zmiany uwarstwienia społecznego, jak i ich postrzeganie przez współczesnych, w tym zbiorowe oceny i samooceny. Chcąc zmiany takie obserwować, nie możemy przyjmować z góry żadnych idealizujących warunków definicyjnych, dotyczących etosu inteligencji, jej formatu moralnego czy poczucia misji społecznej. Sugerowano nam takie ograniczenie wielokrotnie, ale pozostajemy w tej materii przy swoim zdaniu: że nie etos tworzy i określa inteligencję, lecz inteligencja współtworzy kulturę moralną i horyzont umysłowy swojej epoki. Próba ich opisu ma być wynikiem badania, a nie założeniem wstępnym. Z przedmowy Jerzego Jedlickiego ukryj opis