Choć autor nad wyraz skromnie zaznacza we Wstępie do niniejszej publikacji: „Nie będąc ani historykiem Kościoła, ani w ogóle historykiem, ani tym bardziej teologiem, lecz politologiem zajmującym się badaniem myśli politycznej i prawnej, zdecydowałem się przedstawić Trydent z perspektywy politologicznej” — to nawet czytelnik wyspecjalizowany w którejś z powyższych dyscyplin zanurzy się w lekturze książki z prawdziwą rozkoszą intelektualną i nie odczuje, by miała ona braki, które zdaje się sygnalizować skromne wyznanie autora.\nSobór Trydencki to bez wątpienia wydarzenie szczególne w dziejach Kościoła katolickiego. Jego Ojcom nie udało się co prawda uratować jedności chrześcijaństwa zachodniego — jak pamiętamy, Kościół wschodni zerwał z Rzymem już w XI w. i nigdy, mimo wielu prób podejmowanych na przestrzeni wieków, nie udało się choćby powrócić do stanu sprzed 1054 r. — ale niewątpliwie powstrzymał dalszy rozpad rzymskiego katolicyzmu, dokonał reform podnosząc poziom moralny duchowieństwa i pogłębił rozumienie Chrystusowego orędzia.

Spis treści

Wstęp\nCzęść I Pierwsze polemiki z protestantami\nRozdział I Wielkie polemiki Kajetana i Ecka z Lutrem\n1. Katolicka krytyka rodzącego się protestantyzmu\n2. Krytyka Kajetana\n2.1.Krytyka wczesna\n2.2.Krytyka późna\n3. Krytyka Ecka\nRozdział II Krytyka teologów renesansowych\n1. Reformatorzy wobec kultury Renesansu\n1.1.Antyhumanizm radykalny Marcina Lutra\n1.2. Spaczony humanizm Jana Kalwina\n2. Polemika Luter — Erazm\n2.1. Początkowa neutralność\n2.2. Spór teologiczny\n3. Humaniści angielscy\n3.1. Spór Henryka VIII i angielskich biskupów z Lutrem\n3.2. Thomas More\n4. Teologia renesansowa wobec protestantyzmu\nRozdział III Gromy instytucjonalne i pierwsze reformy katolickie\n1. Potępienia papieskie\n2. Potępienia słynnych uniwersytetów\n3. Podsumowanie stanowiska teologii przedtrydenckiej wobec reformacji\n4. Reformy katolickie przed Trydentem\nCzęść II Sobór w Trydencie\nRozdział I Polityka i faktografia\n1. Racje polityczne głównych graczy\n1.1. Inicjatywy soborowe i cele polityczne Karola V Habsburga\n1.2. Przeciwnicy zwołania soboru\n2. Faktografia soboru\nRozdział II Teologia Trydentu\n1. Litera i Tradycja\n1.1. Wybór problemów i ich uzasadnienie\n1.2. Pojęcie Tradycji katolickiej\n1.3. Status Litery i Tradycji przed Trydentem\n1.4. Tradycja katolicka na Soborze Trydenckim\n1.4.1. Tekst dekretu o Tradycji\n1.4.2. Interpretacja tradycjonalistyczna Sforzy Pallavicino\n1.4.3. Interpetacja „unijna” Josepha Geiselmanna\n1.5. Problem Tradycji w kolejnych dokumentach Trydentu\n1.6. Znaczenie uznania Tradycji za źródło teologiczne\nRozdział III Człowiek i jego natura po Upadku\n1. Teologiczny wymiar problemu grzechu pierworodnego\n2. Grzech pierworodny w Trydencie\n3. Łaska i problem usprawiedliwienia\n4. Antropologia trydencka\n5. Wymiar konfesyjno–polityczny teologii trydenckiej\nRozdział IV Eklezjologia Trydentu\n1. Władza papieska w 1517 roku\n2. Sprawa papieska w Trydencie\n2.1. Aspekt kościelno–polityczny\n2.2. Postanowienia trydenckie\n3. Ocena pozycji papieskiej w Trydencie\nRozdział V Papiestwo potrydenckie\n1. Posoborowy wzrost roli papiestwa w Kościele\n2. Papieska władza doczesna\n2.1. Narastanie tendencji monarchicznej\nw Państwie Kościelnym\n2.2. Papiestwo w stosunkach\nmiędzynarodowych

Część III Teologia katolicka po Trydencie\nRozdział I Szkoła hiszpańska i źródła teologiczne\n1. Pierwsza refleksja teologów soborowych\n2. Szkoła z Salamanki\n2.1. Odnowienie scholastyki\n2.2. Systematyzacja Tradycji katolickiej\n2.3. Magisterium Kościoła\n2.4. Klasyfikacja błędów\n2.5. Teologia potrydencka a państwo i prawo\nRozdział II Teologia jezuicka i źródła teologiczne\n1. Mistycyzm Ignacego de Loyoli\n2. Źródła teologiczne wedle Roberto Bellarmino\n3. Ostatnie słowo reformy katolickiej: Francisco Suárez\nRozdział III Teologowie spoza szkół i podsumowanie problemu źródeł teologicznych\n1. Humanizm w służbie reformy katolickiej: Stanisław Hozjusz\n2. Teologia augustyńska przeciwko protestantyzmowi: Jacques Bossuet\n2.1. Krytyka protestanckiego subiektywnego indywidualizmu\n2.2. Źródła teologiczne\n3. Podsumowanie dyskusji o źródłach teologicznych\nRozdział IV Awantury o wolną wolę i predestynację\n1. Pierwsza odsłona sporu: De Bay i Bellarmino\n2. Druga odsłona sporu: Molina i Báñez\n3. Trzecia odsłona sporu: janseniści i Bossuet\n4. Polityczne następstwa sporu teologicznego\n4.1. Wnioski logiczne wynikłe z podejścia do problemu łaski\n4.2. Predestynacja po sekularyzacji: Hiszpania i Portugalia\n4.3. Predestynacja po sekularyzacji: posiadłości habsburskie\n4.4. Predestynacja po sekularyzacji: Francja\n4.5. Krótkie podsumowanie zależności teologiczno–politycznej

Część IV Dyskusje o władzy papieskiej\nRozdział I Szkoła jezuicko–hiszpańska\n1. Podstawy teologiczne, teologiczno–polityczne i filozoficzne\n2. Papież a sobory i biskupi\n2.1. Analogie polityczno–eklezjalne\n2.2. Argumenty eklezjalne\n2.2.1. Wzorzec zakonny\n2.2.2. Władza soboru\n2.2.3. Pozycja biskupów\n3. Odrzucenie rozróżnienia sedes — sedens\n4. Papież a poszukiwanie prawdy obiektywnej\n5. Popularyzacja papalizmu przez jezuitów\n6. Papaliści z Salamanki \nRozdział II Szkoła włoskich teokratów\n1. Przesłanki kanoniczne teokracji\n2. Pontyfikat Pawła IV (1555–1559)\n3. Pontyfikat Sykstusa V (1585–1590)\n4. Kanoniści teokratyczni\nRozdział III Szkoła gallikańska we Francji\n1. Podstawy prawno–kanoniczne\n2. Cenzorzy z paryskiej Sorbony\n3. Eklezjologia pozytywna Sorbony\n4. Gallikanizm filozofów\n5. Gallikanizm prawników\n6. Deklaracja gallikańska (1682) i gallikanie duchowni\n6.1. Treść dokumentu i kontekst jego uchwalenia\n6.2. Zwolennicy Deklaracji gallikańskiej: Fleury, Bossuet i Ellies du Pin\n7. Gallikanizm między schizmą a ortodoksją\n8. Katakumbowy francuski ultramontanizm\nRozdział IV Pozostałe państwa katolickie i podsumowanie kwestii papieskiej\n1. Rzeczypospolita Szlachecka\n2. Anglia\n3. Katolicka część Rzeszy\n4. Dyskusja eklezjologiczna z punktu widzenia politologicznego i teologicznego\nZakończenie: duch trydencki i nieomylność papieża\nBibliografia\nDokumenty\nTeksty źródłowe\nOpracowania i literatura pomocnicza\nSkorowidz